“Νοτόριους” του Άλφρεντ Χίτσκοκ
Σκηνοθεσία: Άλφρεντ Χίτσκοκ
Σενάριο: Μπέν Χέχτ
Έτος: 1946
Πρωταγωνιστούν: Κάρι Γκράντ, Ίνγκριντ Μπέργκμαν, Κλάουντ Ρέινς


Μια λαμπρή αλληγορία αγάπης και προδοσίας με τους Ίνγκριντ Μπέργκμαν και Κάρυ Γκραντ σε δύο εξαιρετικές ερμηνείες
Το κατασκοπικό ρομάντζο που απογείωσε την καριέρα του Άλφρεντ Χίτσκοκ
Τι συμβαίνει όταν μια γυναίκα διαβόητη για τις ερωτικές της σχέσεις συναντά τον πιο περιπετειώδη άντρα του κόσμου;
Το ‘Notorious’ είναι η πρώτη ταινία του Χίτσκοκ που περιλαμβάνει δύο από τα μεγαλύτερα ρομαντικά αστέρια του Χόλιγουντ. Για να αποδώσει το μεγάλο εύρος του ρομαντισμού τους, από το πάθος μέχρι τη διαστροφή, ο Χίτσκοκ ανέπτυξε ένα πλούσιο οπτικό εκφραστικό στυλ. Το Notorious είναι η πρώτη ταινία του Χίτσκοκ στην οποία κάθε πλάνο δεν είναι μόνο γεμάτο νόημα, αλλά και όμορφο, όσο όμορφοι είναι και οι Ίνγκριντ Μπέργκμαν και Κάρι Γκράντ φωτογραφημένοι από τον Τέντ Τέτζλαφ κάτω από την σκηνοθεσία του Χίτσκοκ: από τα πλούσια φωτισμένα κοντινά πλάνα στον ιππόδρομο στα μεγαλειώδη, απαλά, διάχυτα πλάνα με τον γερανό που ξεκινούν την αγωνιώδης σκηνή του πάρτι. Ο Χίτσκοκ μοιάζει να είναι ερωτευμένος με τον κόσμο που δημιουργεί. Σε κάθε πλάνο μας κλέβει την ανάσα. Για πρώτη φορά σε μια ταινία του Χίτσκοκ, η κάμερα καταφέρνει έναν πλούσιο ρομαντισμό ισάξιο της εξυπνάδας, κομψότητας και θεατρικότητας – έτσι θα συνεχίσει και στις επόμενές του ταινίες.
Όταν ο Χίτσκοκ έφτιαχνε το ‘Rebecca’, ο παραγωγός Ντέιβιντ Ο. Σέλζνικ πρόσεξε η ηρωίδα της ταινίας (Τζόαν Φοντέν), να παρουσιάζεται πάντα με τέτοιο τρόπο ώστε οι θεατές να ταυτίζονται μαζί της. Ενδιαφερόμαστε για το τι θ’ απογίνει γιατί φανταζόμαστε τον εαυτό μας στη θέση της, γιατί πάντα συμπεριφέρεται μ’ έναν τρόπο που θα μας άρεσε και μας να φανταζόμαστε ότι θα συμπεριφερόμασταν αν βρισκόμασταν στην ίδια κατάσταση.
Βλέποντας το Notorious, ενδιαφερόμαστε για το τι θα συμβεί στην Αλίσια. Αλλά ενδιαφερόμαστε γι’ αυτήν την γυναίκα, ή μάλλον ενδιαφερόμαστε τόσο βαθιά, γιατί είναι αυτή που είναι. Επειδή είναι η Ίνγκριντ Μπέργκμαν, δεν αμφισβητούμε το βάθος της αγάπης της για τον Ντέβλιν, ή το μεγάλο της βάσανο που ο άντρας των ονείρων της επανειλημμένα αρνείται να εκδηλώσει τα συναισθήματα του γι’ αυτήν. Όμως δεν μας αρέσει να φανταζόμαστε ότι θα συμπεριφερόμασταν με τον τρόπο που έκανε αυτή. Εκείνη απεγνωσμένα θέλει να του αποδείξει ότι αξίζει αγάπη. Τότε γιατί του προσποιείται ότι είναι πράγματι η ταπεινωμένη γυναικά που πιστεύει – ή προσποιείται ότι πιστεύει – ότι είναι;
Και ενδιαφερόμαστε για τον Ντέβλιν, ή ενδιαφερόμαστε τόσο βαθιά, γιατί είναι κι αυτός, αυτός που είναι. Σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, η απροθυμία του (και η ανικανότητα του) να εκδηλώσει τα συναισθήματα του, αδυσώπητα οδηγούν την Αλίσια στην αγκαλιά του Άλεξ Σεμπάστιαν (Κλάουντ Ρέινς), τον αρχηγό του κύκλου των Ναζί, και υπό τον έλεγχο της κακιάς μάγισσας μητέρας του Άλεξ (Λεοπόλντιν Κόνσταντιν). Αν καταφέρουν να δηλητηριάσουν την Αλίσια, ή αν οι Ναζί συνοδοί τους ανακαλύψουν ότι είναι μια Αμερικανίδα πράκτορας, και την σκοτώσουν οι ίδιοι, ο υπαίτιος θα είναι ο Ντέβλιν, όπως και αυτοί. Αυτός συνεχίζει να προσποιείται ότι είναι αδιάφορος για την Αλίσια, ή ακόμη κι ότι τη μισεί. Επειδή όμως είναι ο Κάρι Γκράντ , δεν αμφισβητούμε ότι έχει το απαιτούμενο πνευματικό βάθος και την δύναμη του χαρακτήρα ενός ρομαντικού ήρωα.
Επειδή η Αλίσια και ο Ντέβλιν είναι η Ίνγκριντ Μπέργκμαν και ο Κάρι Γκραντ, πιστεύουμε στο παραμυθένιο τέλος της ταινίας – το πιστεύουμε όταν αυτός ο άντρας σπάει την σιωπή του και δηλώνει ότι αγαπούσε αυτήν την γυναίκα απ’ την αρχή, και τα λόγια του ξυπνούν μέσα της την δύναμη να περπατήσει κάτω τις σκάλες και έξω από το σπίτι.
To ‘Suspicion’ μας κρατάει στο σκοτάδι μέχρι το πλάνο όπου ανακαλύπτουμε ότι ο Κάρι Γκράντ αγαπάει την γυναίκα του και σχεδιάζει να την σκοτώσει. Και ακόμη κι όταν ο Γκράντ τελικά τυλίγει τα χέρια του γύρω στην Τζοάν Φοντέν, η κίνησή του είναι απόλυτα αμφίσημη – μπορούμε να το ερμηνεύσουμε ως επιβεβαίωση της αγάπης του γι’ αυτήν, ή ένα σημάδι ότι είναι έτοιμος να την στραγγαλίσει. Παρόμοια, το ‘Rebbeca’ παρακρατεί κρίσιμες πληροφορίες για τον χαρακτήρα του Λόρενς Ολίβιερ. Συγκεκριμένα, ότι δεν αγαπούσε την Ρεβέκκα, όπως πίστευε η νέα του γυναίκα, αλλά την μισούσε. Αντιθέτως, στο ‘Notorious’, ο Χίτσκοκ δεν παρακρατεί καμία τέτοια πληροφορία. Ξέρουμε ότι ο Ντέβλιν οδηγεί την Αλίσια στην αγκαλιά του Άλεξ γιατί την αγαπάει, όχι γιατί υπάρχει κάποια παρεξήγηση μεταξύ τους. Το γεγονός ότι βασανίζουν ο ένας τον άλλον, αλλά και τους εαυτούς τους, διατηρεί την αναγκαιότητα της τραγωδίας.
Το αριστουργηματικό σενάριο του Μπέν Χέχτ υπονοεί πως το ότι είμαστε ικανοί να σκοτώνουμε ότι αγαπάμε περισσότερο είναι ένα στοιχείο ριζωμένο στην ανθρώπινη ύπαρξη. Η πολύ ανθρώπινη δυνατότητά μας να είμαστε απάνθρωποι είναι το σκοτεινό μυστήριο στην καρδιά του ‘Notorious’. Παρ’όλα αυτά, η πιθανότητα παραμένει ζωντανή στο ‘Notorious’ ότι το θαύμα της αγάπης μπορεί να μας σώσει από τη διαστροφή μας .
Απ’ αυτήν την άποψη, το Notorious είναι υποδειγματικό εκείνης της αξιοσηεμίωτης στιγμής ανάμεσα στο τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και τις ακόμα σκοτεινότερες μέρες του Ψυχρού Πολέμου. Μαζί με ταινίες όπως το ‘The Best Years of Our Lives’ και ‘It’s a Wonderful Life’, το ʼNotoriousʼ αναγνωρίζει ότι η δυνατότητα απανθρωπιάς δεν είναι αποκλειστική ιδιότητα των Ναζί ή άλλων κακούργων, ουσιαστικά διαφορετικών από μας.
Όπως κι αυτές οι ταινίες, ακόμη, το ʼNotoriousʼ συνδυάζει τη παραδοχή αυτή με την ταυτόχρονη έκφραση της πίστης ότι δεν είναι αργά να βρούμε λύτρωση. Ήδη από το ‘Rope’ όμως του 1948, η αισιοδοξία αυτή σχεδόν εξαφανίζεται από την δουλειά του Χίτσκοκ.
Αν το Notorious είναι η πρώτη ταινία του Χίτσκοκ που καταφέρνει ένα αισιόδοξο τέλος, – αισιόδοξο αν είσαι η Αλίσια ή ο Ντέβλιν, και όχι ο Άλεξ ή η μητέρα του – τόσο συναισθηματικά ικανοποιητικό όσο και ευφυέστατο, είναι επίσης κι η τελευταία ταινία του Χίτσκοκ – το ‘North by Northwest’ είναι η εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα – που μας καλεί να πιστέψουμε σε ένα τέτοιο τέλος. Αρκεί να σκεφτούμε το ‘The Birds’, όπου ο Γοητευτικός Πρίγκιπας δεν μπορεί να ξυπνήσει την Ωραία Κοιμωμένη, για να εκτιμήσουμε το χάσμα που χωρίζει το ʼNotoriousʼ, παρά τη σκοτεινότητά του, από τα αριστουργήματα απόγνωσης του Χίτσκοκ στις δεκαετίες του ʼ50 και ’60.
του Ουίλιαμ Ρόθμαν
Το 1925 κατάφερε να σκηνοθετήσει το Pleasure Garden και αυτό σηματοδοτεί ουσιαστικά την αρχή της καριέρας του ως σκηνοθέτης. Μετά από μια επιτυχημένη δεκαετία του ’30, με ταινίες όπως τα 39 σκαλοπάτια, Ο άνθρωπος που ήξερε πολλά, Σαμποτάζ, με το ξεκίνημα του Β’ Παγκοσμίου πολέμου αποφάσισε να μετακομίσει μόνιμα στις ΗΠΑ. Όταν επισκέφθηκε το Χόλυγουντ το 1940, όλοι οι παραγωγοί των μεγάλων στούντιο του έκλεισαν την πόρτα γιατί πίστευαν ότι δε θα μπορούσε να κάνει καριέρα στο χώρο. Τελικά, ο μεγαλο-παραγωγός Ντέιβιντ Ο’ Σέλζνικ του πρόσφερε ένα επταετές συμβόλαιο. Του ανέθεσε αρχικά μια ταινία για τον Τιτανικό, αλλά το σχέδιο τελικά απορρίφθηκε και του ανέθεσε τη Ρεβέκκα. Η ταινία κέρδισε το Όσκαρ καλύτερης ταινίας του 1940, αλλά φυσικά το Όσκαρ πήγε στον παραγωγό και όχι στον Χίτσκοκ.
Για τα επόμενα 20 χρόνια, μέχρι το Ψυχώ, γύριζε τη μια ταινία πίσω από την άλλη. Το 1955 συμφώνησε να προλογίζει μια τηλεοπτική σειρά με τίτλο Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ παρουσιάζει, που διήρκεσε δέκα χρόνια. Μετά την καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία του Ψυχώ άρχισε να σκηνοθετεί ταινίες όλο και πιο αραιά. Από το 1977 μέχρι και το θάνατό του, δούλευε πάνω στη δημιουργία ενός φιλμ με τίτλο The Short Night. Μετά το θάνατό του, ο σεναριογράφος Ντέιβιντ Φρίμαν εξέδωσε την τελική εκδοχή του σεναρίου.
Προτάθηκε έξι φορές για Όσκαρ σκηνοθεσίας, το 1941 (Ρεβέκκα), το 1942 (Υποψίες), το 1945 (Στον ίσκιο του θανάτου/Ναυαγοί) το 1946 (Νύχτα αγωνίας), το 1955 (Σιωπηλώς μάρτυς) και το 1961 (Ψυχώ), αλλά δε το κέρδισε ποτέ.
1976 Οικογενειακή συνομωσία)
1972 Φρενίτις
1969 Τοπάζ
1966 Σχισμένο παραπέτασμα
1964 Μάρνι
1963 Τα πουλιά
1960 Ψυχώ
1959 Στη σκιά των τεσσάρων γιγάντων
1958 Δεσμώτης του ιλίγγου
1957 13 εγκλήματα ζητούν ένοχο
1956 Ο άνθρωπος που ήξερε πολλά
1956 Ποιος σκότωσε το Χάρι;
1955 Το κυνήγι του κλέφτη
1954 Σιωπηλός μάρτυρας
1954 Τηλεφωνήσατε ασφάλεια αμέσου δράσεως
1952 Η εξομολόγηση
1951 Ο άγνωστος του εξπρές
1950 Ο δολοφόνος έρχεται κάθε βράδυ
1949 Στον αστερισμό του αιγόκερω
1948 Η θηλειά
1947 Υπόθεση Παραντάιν
1946 Υπόθεση Νοτόριους
1945 Νύχτα αγωνίας
1944 Bon Voyage
1944 Περιπέτεια στην Μαδαγασκάρη
1943 Η σωσίβια λέμβος)
1943 Το χέρι που σκοτώνει
1942 Σαμποτέρ
1941 Υποψίες
1941 Ο κύριος και η κυρία Σμιθ
1940 Πολεμικός ανταποκριτής
1940 Ρεβέκκα (περνώντας δίπλα από έναν τηλεφωνικό θάλαμο -123′)
1939 Η Ταβέρνα της Τζαμάικα
1938 Η εξαφάνιση της κυρίας (στην πλατφόρμα του σιδηροδρομικού σταθμού Victoria -90′)
1937 Νέα και αθώα (ως φωτογράφος στο δικαστήριο -15′)
1936 Ο Μυστικός πράκτορας
1936 Σαμποτάζ
1935 Τα 39 σκαλοπάτια (έξω από ένα θέατρο -7′)
1934 Ο άνθρωπος που ήξερε πολλά
1933 Βιεννέζικα Βαλς
1932 Νούμερο Δεκαεπτά
1932 Πλούσιοι και παράξενοι
1931 Το παιχνίδι της σάρκας
1930 Mary – sir John Greift Ein (Γερμανική βερσίον του Φόνου)
1930 Φόνος (στον χώρο του εγκλήματος -60′)
1930 Η Ήρα και το παγόνι
1930 Elstree Calling (Το πρώτο αγγλικό μιούζικαλ)
1929 Harmony Heaven
1929 Ο άνθρωπος από το νησί Μαν
1929 Εκβιασμός (στον υπόγειο -11′)
1928 Η γυναίκα του αγρότη
1928 Σαμπάνια
1927 Κατήφορος
1927 Το Ρινγκ
1927 Εύκολη αρετή (διασχίζοντας ένα γήπεδο τένις – 15′)
1927 Ο νοικάρης (σε γραφείο εφημερίδας – 3′ και στον όχλο σε μια σύλληψη
1926 Ο αετός του βουνού
1925 Ο κήπος της ηδονής
1922 Αριθμός 13
Ψυχώ (1961)