“Ακούσια” του Ρούμπεν Έστλουντ

ΟΡούμπεν Έστλουντ προσφέρει πέντε διαφορετικές εκδοχές συμπεριφοράς από πέντε διαφορετικούς ανθρώπους.

Ένας οδηγός πούλμαν (Χένρικ Βίκμαν), που έχει σταματήσει για την καθιερωμένη στάση ξεκούρασης, ανακαλύπτει ότι κάποιος χάλασε την κουρτίνα στην τουαλέτα του πούλμαν. Αποφασίζει, λοιπόν, ότι όλοι οι επιβάτες θα παραμείνουν εκεί, έως ότου ο ένοχος αποφασίσει να ομολογήσει.

Ο Λέφε (Λέιφ Έντλουντ Γιόχανσον), ένας 30χρονος άντρας, πείθει τους φίλους του να τον βοηθήσουν να σκαρώσει μια φάρσα σε έναν άλλο φίλο (Όλε Λίγιας), και εκείνοι συμφωνούν, παρότι σε κάποιους μοιάζει περισσότερο με βιασμό παρά με φάρσα.

Δύο έφηβες κοπελίτσες ποζάρουν για την ψηφιακή κάμερά τους παίρνοντας προκλητικές και αισθησιακές στάσεις, που όμως σε ένα τρίτο μάτι θα φαίνονταν ως κανονικό πορνό.

Στα γενέθλια ενός αγοριού, οι γονείς του έχουν κανονίσει να ρίξουν πυροτεχνήματα. Όταν ένα πυροτέχνημα δεν σκάει σωστά, ο οικοδεσπότης τραυματίζεται, αλλά δεν το λέει σε κανένα, επειδή φοβάται ότι θα χαλάσει τη διασκέδαση.

Όταν μια καθηγήτρια μαθαίνει ότι ένας συνάδελφός της χτύπησε ένα μαθητή, χρησιμοποιεί ένα ψυχολογικό πείραμα στην τάξη, για να αποκαλύψει την αλήθεια. Το πείραμα, όμως, στρέφεται εναντίον της και βιώνει έναν κοινωνικό εξοστρακισμό.

Άλλα στοιχεία για την ταινία

Η συγγραφή του σεναρίου ξεκίνησε το φθινόπωρο του 2004, όταν ο Έστλουντ και ο Χέμεντορφ άρχισαν να καταγράφουν περιστατικά πάνω στο θέμα της ομαδικής ανθρώπινης συμπεριφοράς, αντλώντας από προσωπικές τους εμπειρίες ή εμπειρίες φίλων. Τα γυρίσματα ξεκίνησαν το καλοκαίρι του 2006. Γύριζαν μια σκηνή την ημέρα, με περίπου 20 λήψεις, ή και παραπάνω, σε κάθε σκηνή. Η κάθε ιστορία γυρίστηκε αυτόνομα, με αποτέλεσμα οι ηθοποιοί των πέντε ιστοριών να μην έχουν καμία επαφή μεταξύ τους. Αρκετοί γνωρίστηκαν για πρώτη φορά την ημέρα της πρεμιέρας.

Εκτός από τη Μαρία Λούντκβιστ, που είναι γνωστή ηθοποιός, οι υπόλοιποι είναι ή άγνωστοι ηθοποιοί ή ερασιτέχνες. Ο Έστλουντ προτιμά να δουλεύει έτσι, ενώ αυτά τα άγνωστα πρόσωπα δίνουν στην ταινία μια αίσθηση ντοκιμαντέρ.

Χαρακτηριστικό της μορφής της ταινίας είναι οι μακριές σκηνές, χωρίς κόψιμο στη διάρκειά τους. Αυτή είναι μια τεχνική που ο Έστλουντ απέκτησε πιθανότατα στις αρχές της δεκαετίας του’90, όταν γύριζε ταινίες σχετικές με το σκι, όπου δεν έπρεπε να υπάρχει κόψιμο. Η μακρύτερη σκηνή της ταινίας διαρκεί επτά λεπτά.

Το πικρά αστείο, πολυσχιδές «Ακούσια», αποτελεί ένα βήμα πάρα πέρα στη φιλοδοξία του σκηνοθέτη… Σε όλες τις ταινίες του ο κ. Έστλουντ χρησιμοποιεί μέσα μεταφοράς – λεωφορεία, τραίνα, τραμ – ως χώρους εξέτασης της δύναμης (ή της ματαιότητας) της δημόσιας επιτήρησης. Η βαθειά εστίαση του επιτρέπει να αιχμαλωτίζει πολλαπλά επίπεδα ταυτόχρονα, δείχνοντας δράσεις και αντιδράσεις στην ίδια λήψη.

Ben Kenigsberg, The New York Times

Ο Σουηδός σκηνοθέτης Ρούμπεν Έστλουντ θέλει να μας κάνει να νιώθουμε ιδιαίτερα άβολα και, σκηνή τη σκηνή, το κατορθώνει. Η πρώτη ταινία του που προβλήθηκε στη Μ. Βρετανία, το «Ακούσια», θέτει το πλαίσιο: χρησιμοποιεί μια σταθερή κάμερα και μακριές λήψεις για να παρατηρήσει τη συμπεριφορά της ομάδας σε όλη την αμηχανία και τη φρίκη της. Η ταινία πηγαινοέρχεται ανάμεσα σε πέντε ξεχωριστές ιστορίες… όπου κανείς εμπλεκόμενος δεν ξέρει ότι βρίσκεται σε μια κωμωδία. Γελάμε μάλλον από έναν αμυντικό μηχανισμό απέναντι στο ζόρισμα ή σαν αναγνώριση του τι κάνουν τα ανθρώπινα πλάσματα όταν εκτίθενται δημόσια ή προσπαθούν απεγνωσμένα να το αποφύγουν… Ο Έστλουντ, για τον οποίο η ικανότητά μας για ντροπή ξεφεύγει από τα όρια της λογικής, ξέρει ότι αρκούν απειροελάχιστες παραβιάσεις της κοινωνικής αρμονίας για να παραλύσουν οι άνθρωποι στην οθόνη – και οι θεατές του – μέσα στην ίδια ζοφερή ατμόσφαιρα τρόμου.

Tim Robey, The Telegraph

Το «Ακούσια» του Ρούμπεν Έστλουντ δεν δέχεται ταξινόμηση, αν και αντλεί από τη σκανδιναβική παράδοση του «ανέκφραστου» χιούμορ ως διάλειμμα στην τραγική πορεία της ζωής. Δεν έχει γραμμική αφήγηση, δεν είναι ντοκου-δράμα, αλλά παραπέμπει στο DIY και το πειραματικό κίνημα. Τελικά, η εντύπωση που μένει είναι ενός αυστηρά χορογραφημένου εποπτικού ρεαλισμού.

Το «Ακούσια» αποτελεί συνέχεια της μελέτης του σκηνοθέτη γύρω από την κοινωνική ψυχολογία και την ευθραυστότητα της ανθρώπινης συμπεριφοράς…

Αποτελείται από πέντε ξεχωριστές, ασύνδετες ιστορίες, που δεν τέμνονται ποτέ, αλλά οδηγούν σε μια εντύπωση της ανθρώπινης συμπεριφοράς υπό την επίδραση του περιβάλλοντος. Ο Έστλουντ παίζει με ένα ευρύ φάσμα χαρακτήρων – που τους υποδύονται κυρίως μη επαγγελματίες ηθοποιοί – απογυμνώνοντάς τους από το κοινωνικό τους προσωπείο.

Ευθυμία Στεφανίδη, The Quietus

Με στεγνό χιούμορ και αιχμηρή σάτιρα, ο Έστλουντ δημιουργεί μια ηθογραφία σεαποχρώσεις του γκρίζου. Παρόλο που κάθε ιστορία χωριστά είναι κάπως αδύναμη, ως σύνολο δίνουν ένα εκπληκτικά ισχυρό αποτέλεσμα, προσκαλώντας μας να αναλογιστούμε τα μικρά πράγματα που κάνουμε υπακούοντας στη δυναμική μιας ομάδας, αλλά και προκαλώντας μας να αναλογιστούμε τους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιούμε το ίδιο εργαλείο για να αναγκάσουμε όσους διαφωνούν να υποκύψουν στη θέλησή μας.

Amber Wilkinson, Eye for Film

Γεννήθηκε το 1974 στο Στίρσε, ένα νησί δυτικά της Σουηδίας, στις 13 Απριλίου 1974.

Ξεκίνησε την καριέρα του στη δεκαετία του ’90, με ντοκιμαντέρ σχετικά με το σκι και στη συνέχεια αποφάσισε να σπουδάσει κινηματογράφο στο πανεπιστήμιο του Γκέτεμποργκ, όπου έγινε δεκτός λόγω της προηγούμενης εμπειρίας του. Αποφοίτησε το 2001.

Μαζί με τον παραγωγό Έρικ Χέμεντορφ ίδρυσαν την εταιρεία παραγωγής Plattform Produktion, διεκδικώντας την καλλιτεχνική ανεξαρτησία τους. Μέχρι σήμερα έχει γυρίσει τέσσερις ταινίες μεγάλου μήκους, για τις οποίες έχει κερδίσει πολυάριθμα βραβεία.

Η πρώτη του μεγάλου μήκους ταινία, «Άγριες κιθάρες», κέρδισε το Βραβείο FIPRESCI στο Φεστιβάλ της Μόσχας 2005. Η ταινία «Ακούσια» έκανε πρεμιέρα στο Φεστιβάλ Καννών το 2008 και απέσπασε στη συνέχεια δέκα βραβεία.

Η μικρού μήκους ταινία του «Incident by a Bank» κέρδισε τη Χρυσή Άρκτο στο Φεστιβάλ Βερολίνου 2010.

Η τρίτη του μεγάλου μήκους ταινία, «Το παιχνίδι», προβλήθηκε στο πλαίσιο του «Δεκαπενθήμερου των Σκηνοθετών» στις Κάννες το 2011.

Η ταινία «Ανωτέρα βία», επιλέχθηκε να διαγωνιστεί στο τμήμα του Φεστιβάλ Καννών «Ένα κάποιο βλέμμα», το 2014, όπου απέσπασε το Βραβείο Κριτικών.

1993: Addicted (ταινία για το σκι)

1993: Addicted (ταινία για το σκι)

1997: Free Radicals (ταινία για το σκι)

1998: Free Radicals 2 (ταινία για το σκι)

2000: Let the Others Deal with Love (ντοκιμαντέρ)

2002: Family again (ντοκιμαντέρ)

2004: Άγριες κιθάρες (The Guitar Mongoloid)

2005: Autobiographical Scene Number 6882 (μικρού μήκους)

2006: Nattbad (μικρού μήκους)

2008: Ακούσια (Involuntary)

2010: Incident by a Bank (μικρού μήκους)

2011: Twin Brothers – 53 Scenes in Chronological Order (ντοκιμαντέρ)

2011: Το παιχνίδι (Play)

2014: Ανωτέρα Βία (Turist)